Letterlijke tekst persconferentie verkenner Van Strien op 24 november 2023

Mediatekst | 26-11-2023

Inleidende verklaring verkenner Van Strien

Dames en heren, vandaag heeft Kamervoorzitter Bergkamp gesproken met de fractievoorzitters en lijsttrekkers. En naar aanleiding van die gesprekken heeft zij mij gevraagd om de verkenning uit te voeren met het oog op het komende Kamerdebat. Het is een eer om deze verkenning te mogen uitvoeren. Ik ben me ervan bewust dat dit geen eenvoudige opdracht is. De verkiezingsuitslag is complex, de zetelverhoudingen zijn fors gewijzigd. Het wordt voor iedereen weer wennen om uit de campagnestand te komen, dat vraagt echt iets van partijen. Het stof moet even neerdalen. Even een moment van bezinning. Tegelijkertijd stel ik vast dat zowel in de politiek, als in de samenleving een groot gevoel van urgentie is om vaart te maken met de vorming van een kabinet. Ik ga dan ook direct aan de slag. Dat betekent dit weekend de inlezing en vanaf maandag afzonderlijke gesprekken voeren met alle fractievoorzitters die zitting gaan nemen in de nieuwe gekozen TK. Die gesprekken ga ik voeren op volgorde van de verkiezingsuitslag, te beginnen met de grootste partij. Afhankelijk van verloop van die gesprekken zal ik bezien hoe verder te handelen. Wellicht is in een aantal gevallen een vervolggesprek nodig. Het is uiteraard te vroeg om daar nu al op vooruit te lopen. De uitkomst van deze gesprekken krijgt zijn neerslag in een rapportage die ik tijdig voor het Kamerdebat aan de Kamervoorzitter zal aanbieden. Ik kan me voorstellen dat u vragen hebt en voor zover ik die in deze fase kan beantwoorden, zal ik dat graag doen. Dank u wel.

Beantwoording van vragen

VRAAG (NOS)
Meneer Van Strien, uw partijleider, Geert Wilders, heeft een voorkeurscoalitie uitgesproken met VVD, BBB en NSC. Is dat ook de coalitie die u als eerste wil onderzoeken?

VAN STRIEN
Ik ga eerst alle fractievoorzitters vragen, alle lijsttrekkers vragen, wat hun visie is op deze verkiezingsuitslag en wat er naar hun mening zal moeten gebeuren. Dat betekent dat ik niet op voorhand gelijk met één specifieke coalitie begin. Dat zou in de loop van het gesprek een gevolg kunnen zijn, maar het is niet zo dat ik daar nu op voorhand al iets over kan zeggen.

VRAAG
U heeft de Eerste Kamer een nepparlement genoemd. Kunnen politici van andere partijen u nog wel serieus nemen en neemt u hen eigenlijk wel serieus? 

VAN STRIEN
Ik weet niet waar u dat vandaan heeft. Maar het lijkt mij in ieder geval, in dit geval ook, weinig relevant. Ik ben door de Tweede Kamervoorzitter gevraagd om deze opdracht uit te voeren, en dat doek ik heel graag. 

VRAAG
Ik heb dit uit  publicaties in de pers. Ik ben er zelf niet bij geweest. Maar heeft u dat gezegd?

VAN STRIEN
U bent er zelf niet bij geweest. Ok, dan zou ik het toch maar een keertje goed nazien in de notulen. 

VRAAG
U heeft het niet gezegd?

VAN STRIEN
U zal het maar nazien in de notulen.

VRAAG
U heeft het niet gezegd? 

VAN STRIEN 
(Onverstaanbaar, red.)

VRAAG
Het is een hele simpele vraag, heeft u de Eerste Kamer…

VAN STRIEN
Ja ja, het is een heel simpele vraag. Ik kan het me niet voorstellen. 

VRAAG
Ok. Nou, dan zal die publicatie verkeerd zijn. Dus andere politici kunnen dus op een open manier door u tegemoet getreden worden? 

VAN STRIEN
Dat zullen ze zeker. 

VRAAG
Wat hoopt u naar buiten te krijgen? Wat hoopt u los te krijgen? Want  het is natuurlijk toch een uitslag die bij sommige partijen veel weerstand oproept. Hoe gaat u daarmee om? 

VAN STRIEN
Dat is juist een hele moeilijke zaak. Hoe ga ik daarmee om? Het is vooral natuurlijk aan de fractievoorzitters om te duiden wat er met deze verkiezingsuitslag moet gebeuren. En het is aan de verkenner om dat te inventariseren. Nog niet zozeer… kijk, een volgende taak, bij een formateur, informateur, formateur, die zal daar veel meer een opvatting over hebben. Maar in deze praten we over een verkenning. 

VRAAG
En daar moet natuurlijk een opdracht uit voortkomen voor een eventuele informateur. Die zal natuurlijk een gerichtere boodschap krijgen.

VAN STRIEN
Correct.

VRAAG
Maar uw eerste verkenning van de uitslag leert natuurlijk dat er wel degelijk een duidelijke richting uit de verkiezingsuitslag te lezen valt. 

VAN STRIEN
Die ga ik dan ongetwijfeld horen van de lijsttrekkers. 

VRAAG
De Tweede Kamer had gevraagd om een verkenner met enige afstand van de politiek. Bent u dat? Heeft u dat? 

VAN STRIEN
Iedere Nederlander heeft een zekere mening, een politieke opvatting. Ik ben twaalf jaar lid van de Eerste Kamer. De Eerste Kamer staat er toch om bekend dat daar, mensen die daar zitten, een zekere afstand hebben tot de politiek. Daar komt bij dat ik al jarenlang geen enkele nevenfunctie daarbij heb. Dus ik vind het ervan uitgaan dat ik een voldoende afstand heb van de politiek, of kan nemen, om deze opdracht tot een succes te maken.

VRAAG
Dank u wel. 

VRAAG (EENVANDAAG)
Waarom is de PVV bij u uitgekomen? Weet u dat? 

VAN STRIEN
Nee. 

VRAAG
U heeft niet gevraagd: waarom ik?

VAN STRIEN
Nee, dat weet (onverstaanbaar, red.) niet. Maar kijk: ik denk omdat er een zekere geschiktheid gevonden werd in mijn persoon. Ik kan die vraag simpelweg niet anders beantwoorden. 

VRAAG
Ok. Want de spoeling is dun binnen de PVV als het gaat om ervaren bestuurders, mensen die inmiddels op afstand staan van de politiek. En daarom bent u als Eerste Kamerlid dan een van de weinige mensen die geschikt zou zijn binnen de partij? 

VAN STRIEN
Dat zal het niet. U gaat ook al uit van een veronderstelling die ik niet kan onderschrijven, om te weten dat de spoeling dun zou zijn.

VRAAG
Ok. Dan even een vraag, mijn collega heeft ‘m al gesteld, ik stel ‘m even anders, denk beetje hetzelfde, maar: er is ook vanuit de anderen, er is vanuit bepaalde partijen al kritiek gekomen dat u niet op voldoende afstand staat van de politiek als Eerste Kamerlid. Wat zegt u daaro?

VAN STRIEN
Dat is mij niet bekend. Het is mij alleen geworden dat de fractievoorzitter van DENK bezwaren heeft gemaakt. Maar van de andere fractievoorzitters, lijsttrekkers, is mij dat absoluut niet bekend. Ik heb ook begrepen dat die zelfs mijn voordracht zonder meer hebben ondersteund. 

VRAAG
Zij hebben u wel gesteund. DENK stemde inderdaad als enige tegen. Maar zonder meer? Er waren wel wat vragen over uw politieke onafhankelijkheid. 

VAN STRIEN
Ik kan me niet anders voorstellen dan dat er in zo’n gesprek vragen geweest zijn. Maar ik heb dat gesprek niet bijgewoond, dus ik kan daar verder weinig over zeggen. Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat een politicus uit de Tweede Kamer geen vragen zou hebben bij zo’n voorstel. 

VRAAG
Dank u wel. 

VRAAG (RTL)
Een vraag eigenlijk: de VVD heeft vanochtend al aangegeven dat de partij niet in het kabinet wil. Maakt dat uw taak extra moeilijk? 

VAN STRIEN
Ik heb u gezegd in het begin volgende week. Als dat zo is, dan hoor ik dat volgende week van mevrouw Yeşilgöz, hoe zij daarover denkt. 

VRAAG
Dat was vandaag al in het nieuws. 

VAN STRIEN
Ja, daar kan ik nu nog niet op ingaan. Ik hoor dat volgende week van mevrouw Yeşilgöz, hoe dat zij daar tegenaan kijkt. En dan zullen we kijken wat we daarmee moeten doen. 

VRAAG
U hoopt dat ze volgende week wat anders zegt? 

VAN STRIEN
Ik geef geen waardeoordeel over wat zij nu vandaag gezegd heeft. Ik ga er gewoon vanuit dat wij volgende week daar een verstandig gesprek hebben over hoe de PVV aankijkt tegen de verkiezingsresultaten. 

VRAAG (SBS)
Nog even een vraag over uw uitspraken in het verleden. Want u heeft in een radioprogramma bij L1 gezegd, De Stemming, het radioprogramma, dat u de Eerste Kamer een nepparlement vindt. Is dat nou zo of niet? 

VAN STRIEN
Wanneer zou dat geweest zijn? 

VRAAG
2015 bij het L1-radioprogramma De Stemming zou u dat gezegd hebben. 

VAN STRIEN
Weet ik niet. 

VRAAG
U weet daar niks meer van? 

VAN STRIEN
Ik herinner me daar niks van. 2015, ik kan het me niet herinneren. 

VRAAG
Maar u heeft het wel gezegd. 

VAN STRIEN
Bovendien lijkt het me nou niet zo’n relevante vraag, op dit moment. 

VRAAG
Niet relevant? 

VAN STRIEN
Nee, is niet relevant. Ik heb gezegd: ik heb van de Tweede Kamervoorzitter een eervolle opdracht gekregen die ik nauwgezet zal gaan vervullen. Punt. 

VRAAG
Maar heeft u wel vertrouwen in de Eerste Kamer? Want als u zoiets zegt, dan is dat toch best een gekke uitspraak, lijkt me.

VAN STRIEN
Ik ga daar verder niet op in. Ik heb alle vertrouwen in het Nederlandse parlement en in het Nederlandse parlementaire stelsel. Punt. 

VRAAG
Dus u neemt uw woorden terug? 

VAN STRIEN
Ik hou het bij de uitspraken die ik nu gezegd heb. 

VRAAG
Ok. 

VRAAG (ANP)
Ik heb nog een korte vraag namens het ANP. Gaat u ook de mogelijkheid van een minderheidskabinet onderzoeken? 

VAN STRIEN
Ik heb al aangegeven dat ik vooral inventariseer wat fractievoorzitters, lijsttrekkers, wat die naar voren brengen. Ik ga niet vooruit lopen op meerderheids-, minderheidskabinet, wat dan ook. Daar ga  ik nu niet op vooruitlopen. Ik ga inventariseren wat die fractievoorzitters…

VRAAG
Dus u laat alles nog open?

VAN STRIEN
Alles is open. 

VRAAG
Ok, dank u wel. 

VRAAG (TELEGRAAF)
U zei net zelf al: ik besef dat dit niet een makkelijke klus gaat worden. Van u wordt verwacht dat u 5 december uw verslag inlevert. Denkt u dat dat haalbaar is?

VAN STRIEN
Ja, dat weet ik eerlijk gezegd niet. Mocht het niet haalbaar zijn, dan ga ik dat wellicht met de Kamervoorzitter delen. 

VRAAG
En bent u ook beschikbaar voor de informatiefase? 

VAN STRIEN
Dat zijn we wel heel ver. Laten we eerst maar eens eventjes deze fase afronden. 

VRAAG (ONBEKEND)
U gaf net al aan dat de DENK-fractievoorzitter tegen uw rol heeft gestemd, niet wil dat u verkenner wordt. Gaat u volgende week wel het gesprek aan met diezelfde fractievoorzitter? 

VAN STRIEN
Ik heb gezegd: wij nodigen alle fractievoorzitters uit, inclusief DENK. En ik ga ervan uit dat wij gewoon ook eenzelfde gesprek hebben, inventariserend gesprek, met DENK als met alle andere fracties. 
VRAAG
En wat vindt u ervan dat die partij als enige heeft gezegd: niet Gom van Strien als verkenner? 

VAN STRIEN
Daar vind ik helemaal niets van. 

VRAAG
Dat geloof ik niet, maar u kunt dat niet zeggen.

VAN STRIEN
Ik vind daar helemaal niets van. Ik weet niets van de omstandigheden. Ik ben niet bij dat overleg geweest. Het is weinig zinvol dat ik daarop reageer. Punt. 

VRAAG (ONBEKEND)
Wanneer gaat u de uitnodigingen versturen?

VAN STRIEN
Ik heb vanmiddag een gesprek gehad met de ambtelijke ondersteuning. En ik heb al gezegd: ik ben dit weekend ga ik me inlezen. En de afspraken worden, ik denk, inmiddels al gemaakt of voor volgende week, of die worden zo snel mogelijk gemaakt. 

VRAAG
Dus is de uitnodiging naar DENK dan al de deur uit? U zegt: ze zijn misschien al gemaakt.

VAN STRIEN
Dat weet ik simpelweg niet. Dat denk ik haast niet, want zover zijn we niet. Het is even passen en meten. Ik probeer de volgorde aan te houden van de fractie na de verkiezingen. Maar ik kan me ook zo voorstellen dat daar eventueel nog wat agendaproblemen zijn. Ik weet echt niet wanneer die uitnodigingen precies gedaan zijn en wanneer dat dat precies gebeurt. Maar nogmaals: DENK krijgt dezelfde uitnodiging als alle andere fracties.